Profesor Agnieszka Kościańska: antropolożka i badaczka
Profesor Agnieszka Kościańska to wybitna postać w polskiej nauce, ceniona za swoje interdyscyplinarne podejście i głębokie zaangażowanie w badanie złożonych zagadnień społecznych. Jako profesorka nauk humanistycznych, związana z Instytutem Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, wniosła znaczący wkład w rozwój antropologii społecznej i kulturowej. Jej praca naukowa charakteryzuje się nie tylko rygorem metodologicznym, ale także wrażliwością na subtelne mechanizmy kształtujące ludzkie życie, szczególnie w kontekście płci, seksualności i dyskryminacji. Profesor Kościańska nie ogranicza się do teoretycznych rozważań, lecz aktywnie angażuje się w badania terenowe i analizę rzeczywistych praktyk społecznych, starając się zrozumieć, jak konstruowane są normy, wartości i relacje władzy. Jej dorobek naukowy jest dowodem na to, jak antropologia może służyć jako potężne narzędzie do krytycznej analizy współczesnego świata, rzucając światło na nierówności i wyzwania, przed którymi stoją jednostki i grupy społeczne.
Kluczowe obszary badawcze: płeć, seksualność, dyskryminacja
Obszary zainteresowań badawczych Profesor Agnieszki Kościańskiej są ściśle ze sobą powiązane i tworzą spójną wizję analizy ludzkiej kondycji. Płeć nie jest dla niej jedynie biologicznym faktem, lecz przede wszystkim konstruktem kulturowym i społecznym, który podlega ciągłym negocjacjom i zmianom. Analizuje, jak kategorie płciowe są kształtowane przez historię, religię i politykę, wpływając na tożsamość jednostek i relacje międzyludzkie. Seksualność stanowi kolejny fil jej dociekań, postrzegana jako przestrzeń kształtowania wiedzy, przyjemności, ale także przemocy i kontroli. Profesor Kościańska bada, w jaki sposób społeczeństwa regulują i definiują to, co uznawane jest za normę, a co za dewiację, zwracając szczególną uwagę na dyskryminację wynikającą z odmienności seksualnej, płciowej czy rasowej. Jej prace często skupiają się na mechanizmach wykluczenia i marginalizacji, analizując, jak systemy opresji są utrwalane i jak można im przeciwdziałać. W szczególności interesuje ją polska i europejskie konteksty, w których te zjawiska manifestują się w specyficzny sposób.
Wkład w antropologię społeczną i kulturową
Profesor Agnieszka Kościańska wniosła znaczący i wielowymiarowy wkład w rozwój antropologii społecznej i kulturowej, szczególnie w kontekście analizy płci, seksualności i dyskryminacji. Jej prace charakteryzują się innowacyjnym podejściem, które często przełamuje tradycyjne schematy badawcze. Poprzez szczegółowe badania terenowe i analizę różnorodnych materiałów źródłowych, w tym archiwów, tekstów kultury i wywiadów, potrafi wydobyć na światło dzienne złożoność ludzkich doświadczeń. Szczególnie cenny jest jej wkład w historię badań nad płcią i seksualnością w Polsce, ukazując ewolucję dyskursów i praktyk w tym obszarze. Profesor Kościańska jest zwolenniczką antropologii zaangażowanej, która nie tylko opisuje zjawiska, ale także aktywnie podejmuje ważne kwestie społeczne, stanowiąc ważny głos w dyskusjach o równości i sprawiedliwości. Jej krytyka społeczna, oparta na solidnych podstawach teoretycznych i empirycznych, inspiruje kolejne pokolenia badaczy do refleksji nad społecznymi systemami władzy i przemocy.
Najważniejsze publikacje i książki autorki
Dorobek naukowy Profesor Agnieszki Kościańskiej jest bogaty i zróżnicowany, obejmujący szereg fundamentalnych publikacji, które znacząco wpłynęły na dyskusję o płci, seksualności i dyskryminacji w Polsce i Europie. Jej książki są często punktem wyjścia do dalszych badań i stanowią cenne źródło wiedzy dla studentów, badaczy i wszystkich zainteresowanych złożonymi problemami społecznymi. Warto zwrócić uwagę na ich interdyscyplinarny charakter, łączący antropologię, historię i socjologię, a także na ich angażujący styl, który sprawia, że nawet skomplikowane zagadnienia stają się zrozumiałe dla szerszego grona odbiorców.
Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie – między teorią a praktyką
Książka „Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie” to jedna z najbardziej znaczących prac Profesor Agnieszki Kościańskiej, która wnikliwie analizuje zjawisko rasizmu w polskim kontekście. Autorka z perspektywy antropologicznej i społecznej bada, jak dyskryminacja rasowa manifestuje się w codziennych praktykach, języku i systemach społecznych. Książka stanowi próbę połączenia teorii z praktyką, ukazując, w jaki sposób abstrakcyjne pojęcia rasizmu przekładają się na realne doświadczenia jednostek i grup. Profesor Kościańska nie unika trudnych tematów, konfrontując czytelnika z mechanizmami uprzedzeń i wykluczenia, które często pozostają niewidoczne lub bagatelizowane. Publikacja ta była nominowana do Nagrody im. Marcina Króla i Nagrody im. Beaty Pawlak, co świadczy o jej wysokiej randze naukowej i społecznym znaczeniu. Jest to lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć korzenie i przejawy rasizmu w Polsce.
Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej
„Zobaczyć łosia. Historia polskiej edukacji seksualnej” to kolejna ważna pozycja w dorobku Profesor Agnieszki Kościańskiej, która przenosi czytelnika w fascynującą podróż przez historię edukacji seksualnej w Polsce. Autorka z charakterystyczną dla siebie dociekliwością analizuje, jak przez lata kształtowała się wiedza o seksualności, jakie były stosowane metody nauczania i jakie cele przyświecały twórcom programów. Książka ukazuje, jak płeć, seksualność i relacje były przedstawiane w różnych okresach polskiej historii, od pierwszych prób wprowadzenia zajęć po czasy współczesne, włączając w to analizę roli internetu. Profesor Kościańska pokazuje, jak polityka, religia i kulturowe normy wpływały na kształtowanie wiedzy i praktyk związanych z seksualnością, często prowadząc do dyskryminacji i braku dostępu do rzetelnych informacji. Jest to praca niezwykle ważna dla zrozumienia współczesnych wyzwań w obszarze edukacji seksualnej.
Płeć, przyjemność i przemoc. Kształtowanie wiedzy eksperckiej
W publikacji „Płeć, przyjemność i przemoc. Kształtowanie wiedzy eksperckiej o seksualności w Polsce” Profesor Agnieszka Kościańska zagłębia się w procesy tworzenia i rozpowszechniania wiedzy eksperckiej na temat seksualności w polskim kontekście. Analizuje, w jaki sposób specjaliści – lekarze, psychologowie, pedagodzy – konstruowali definicje i normy dotyczące płci, przyjemności i przemocy, wpływając tym samym na społeczne rozumienie tych zjawisk. Książka ukazuje, jak wiedza ta była kształtowana przez czynniki kulturowe, społeczne, a także przez politykę i religię. Profesor Kościańska zwraca szczególną uwagę na to, jak dyskursy eksperckie mogły przyczyniać się do utrwalania stereotypów i dyskryminacji, zwłaszcza wobec kobiet i osób o odmiennej seksualności. Jest to pogłębiona analiza mechanizmów, które wpływają na to, jak postrzegamy i rozumiemy naszą seksualność.
Potęga ciszy. Konwersja a rekonstrukcja porządku płci
„Potęga ciszy. Konwersja a rekonstrukcja porządku płci na przykładzie nowego ruchu religijnego Brahma Kumaris” to fascynująca książka Profesor Agnieszki Kościańskiej, która bada złożone relacje między religią, płcią i tożsamością. Autorka analizuje proces konwersji religijnej i jej wpływ na rekonstrukcję porządku płci w ramach specyficznej grupy, jaką jest ruch Brahma Kumaris. Poprzez badania terenowe i analizę narracji kobiet, Profesor Kościańska odkrywa, jak jednostki, często doświadczające dyskryminacji w społeczeństwie świeckim, odnajdują w nowych formach religijności przestrzeń do redefiniowania swojej płci i tożsamości. Książka ta pokazuje, jak potęga ciszy i specyficzne praktyki duchowe mogą prowadzić do transformacji indywidualnych i społecznych relacji, a także jak religia może być zarówno źródłem opresji, jak i narzędziem emancypacji. Jest to przykład antropologicznej analizy kulturowych i społecznych procesów.
Kariera naukowa i doświadczenie międzynarodowe
Kariera naukowa Profesor Agnieszki Kościańskiej to historia konsekwentnego budowania pozycji wybitnej badaczki, której prace zdobyły uznanie nie tylko w Polsce, ale również na arenie międzynarodowej. Jej ścieżka akademicka jest przykładem połączenia głębokiej wiedzy teoretycznej z praktycznym doświadczeniem, a także otwartości na globalne trendy w nauce.
Nagrody, stypendia i współpraca z Uniwersytetem Warszawskim
Profesor Agnieszka Kościańska jest związana z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej. Jej osiągnięcia naukowe zostały wielokrotnie docenione poprzez przyznanie prestiżowych nagród i stypendiów. Posiada doktorat (2007) i habilitację (2015) uzyskane na tejże uczelni, co stanowi fundament jej akademickiej kariery. W 2024 roku uzyskała tytuł profesora nauk humanistycznych, potwierdzający jej wiodącą rolę w dziedzinie antropologii. Współpraca z Uniwersytetem Warszawskim obejmuje nie tylko prowadzenie badań i dydaktykę, ale także aktywny udział w życiu naukowym uczelni, organizowanie konferencji i paneli dyskusyjnych. Jej zaangażowanie w rozwój nauki jest widoczne również poprzez pełnienie funkcji zastępcy redaktora naczelnego czasopisma „Lud”.
Badania terenowe, projekty i dyskusje naukowe
Profesor Agnieszka Kościańska posiada bogate doświadczenie międzynarodowe, które znacząco wzbogaciło jej perspektywę badawczą. Wśród jej zagranicznych pobytów naukowych warto wymienić funkcję Leverhulme Visiting Professor na Uniwersytecie Oksfordzkim oraz bycie stypendystką Fundacji Kościuszkowskiej i Marie Curie Fellowship. Te doświadczenia pozwoliły jej na nawiązanie cennych kontaktów naukowych i udział w międzynarodowych projektach badawczych. Jej prace ukazały się w renomowanych czasopismach naukowych, takich jak 'Journal of the History of Sexuality’, 'Medical Humanities’ czy 'Ethnologia Europaea’, co świadczy o ich wysokiej jakości i znaczeniu dla globalnej społeczności akademickiej. Profesor Kościańska aktywnie uczestniczy w dyskusjach naukowych, zarówno w Polsce, jak i za granicą, prezentując wyniki swoich badań na konferencjach i seminariach, co sprzyja wymianie myśli i rozwojowi antropologii. Jej badania często skupiają się na kontekście Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, co nadaje im unikalną wartość.
Działalność publiczna i dalsze kierunki badań
Profesor Agnieszka Kościańska nie ogranicza swojej działalności do środowiska akademickiego. Jest aktywną uczestniczką życia publicznego, wykorzystując swoją wiedzę i doświadczenie do komentowania ważnych kwestii społecznych oraz promowania dialogu i zrozumienia. Jej prace często stanowią punkt wyjścia do szerszych dyskusji na temat płci, seksualności, dyskryminacji i religii.
Jej dalsze kierunki badań koncentrują się na analizie mechanizmów dyskryminacji i emancypacji, badaniu historii seksualności oraz problematyki edukacji seksualnej. Interesuje ją również problematyka przemocy seksualnej i jej dyskursywnego kształtowania, a także kwestie związane z gender, religią i tożsamością. Profesor Kościańska jest zwolenniczką antropologii zaangażowanej, która podejmuje ważne kwestie społeczne, starając się przyczynić do pozytywnych zmian. Dowodem na to jest jej kierowanie grantem OPUS NCN pt. 'Katolicyzacja reprodukcji, reprodukcja katolicyzmu’ w latach 2020-2023, który badał złożone relacje między religią a płcią w kontekście reprodukcyjnym. Jej prace, często publikowane w polskich i europejskich czasopismach naukowych, stanowią cenne źródło wiedzy dla badaczy i szerokiej publiczności, inspirując do refleksji nad systemami społecznymi i kulturowymi praktykami.
